هرچند با وخامت حال آیت الله مهدوی کنی گزینه هایی همچون آیت الله سید احمد خاتمی، آیت‌الله محمد یزدی، آیت‌الله مصباح‌یزدی، آیت‌الله آملی لاریجانی، آیت‌الله هاشمی شاهرودی، آیت‌الله امامی کاشانی، آیت الله جنتی و نهایتا هاشمی رفسنجانی مطرح بود اما با نزدیکتر شدن هرچه بیشتر به زمان انتخابات تمرکز بر روی دو گزینه مطرح یعنی هاشمی شاهرودی و هاشمی رفسنجانی بیشتر شده است.
با درگذشت آیت‌الله مهدوی کنی رئیس مجلس خبرگان رهبری در مهرماه سال جاری، گمانه زنی ها پیرامون ریاست بعدی خبرگان شدت گرفت. با وجود اینکه یکسال به انتخابات مجلس خبرگان باقی مانده است، ریاست جدید برای مدت کوتاهی عهده دار این مسئولیت خواهد بود.
به دنبال بیماری آیت الله مهدوی کنی، مجلس خبرگان توسط آیت الله هاشمی شاهرودی نائب رئیس اول مجلس خبرگان رهبری اداره شد تا اینکه با ارتحال آیت الله مهدوی کنی قرار شد اداره جلسات همچنان با ریاست آیت الله شاهرودی صورت گیرد تا در هفدهمین اجلاس خبرگان رهبری که قرار است در تاریخ 19 و 20 اسفند ماه سال جاری برگزار شود یکی از گزینه های داوطلب این کرسی برای بر عهده گرفتن مسئولیت خطیر ریاست خبرگان رهبری انتخاب شود.
اما نکته مهم در مورد مجلس خبرگان رهبری این است که رقابت بر سر مناصب مانند دیگر نهادها نیست چرا که اعضای این نهاد همگی از از علما و فقها هستند و رسم و عرف علما رقابت اینچنینی با یکدیگر نیست. اما از آن جهت که به هر حال باید فردی عهده دار این جایگاه شود از چند ماه پیش گمانه زنی ها پیرامون گزینه های متعددی برای این سمت شروع شده است.
هرچند با وخامت حال آیت الله مهدوی کنی گزینه هایی همچون آیت الله سید احمد خاتمی، آیت‌الله محمد یزدی، آیت‌الله مصباح‌یزدی، آیت‌الله آملی لاریجانی، آیت‌الله هاشمی شاهرودی، آیت‌الله امامی کاشانی، آیت الله جنتی و نهایتا هاشمی رفسنجانی مطرح بود اما با نزدیکتر شدن هرچه بیشتر به زمان انتخابات تمرکز بر روی دو گزینه مطرح یعنی هاشمی شاهرودی و هاشمی رفسنجانی بیشتر شده است.
چنانکه آیت الله جنتی پیش از این در برنامه شناسنامه در خصوص کاندیدا شدن در انتخابات ریاست خبرگان، گفته بود: من به درد این کار نمی‌خورم و به من هم گفتند، گفتم من آمادگی برای این کارها را ندارم»[1]
آیت الله خاتمی نیز در پاسخ به سؤالی درباره کاندیداتوری‌اش در انتخابات خبرگان نیز گفته است: «بنده مطلقاً کاندیدای ریاست خبرگان نخواهم شد.»[2]
آیت‌الله سیداحمد علم‌الهدی نیز بیان داشته است: «قبلا هم نامزد نشدم و نمی‌شوم، ما در مشهدیم و در مرکزیت هم نیستیم. در تهران شخصیت‌های بالاتر و بزرگ‌تر از ما هستند که این مسئولیت را بپذیرند.»[3]
با محدود شدن گزینه ها بر دو گزینه اصلی یعنی هاشمی شاهرودی و هاشمی رفسنجانی، موافقین و مخالفین هر کدام از ایشان اظهاراتی را در حمایت یا رد گزینه مدنظرشان بیان داشته اند.
در میان موافقین آیت الله هاشمی شاهرودی میتوان به آیت‌الله موحدی کرمانی دبیر کل جامعه روحانیت مبارز که خود نیز از گزینه های مطرح بود اشاره داشت. وی در این خصوص بیان داشته است: «در حال حاضر گمانه‌زنی‌هایی هست که روشن نیست به نظر من، احتمالا آیت‌الله هاشمی شاهرودی رئیس آینده مجلس خبرگان باشد.»[4]
در همین راستا آیت الله خاتمی نیز بیان داشته است: «چهره‌های مطرحی برای ریاست مجلس خبرگان رهبری در معرض کاندیدا شدن هستند که آیت‌الله هاشمی شاهرودی، نایب رئیس اول مجلس خبرگان رهبری از جمله کسانی است که در معرض کاندیدا شدن قرار دارد.»[5]
غلامرضا مصباحی‌مقدم، سخنگوی جامعه روحانیت مبارز نیز در گفت‌وگویی با ابراز امیدواری نسبت به حفظ فضای معنوی مجلس خبرگان برای انتخاب رییس، رای آوری آیت الله هاشمی شاهرودی برای ریاست مجلس خبرگان رهبری را محتمل دانست و گفت: « فضایی که ما می‌بینیم و از گفتوگو با تعدادی از اعضای مجلس خبرگان به دست آورده‌ایم، این است که احتمال رای آوری جناب آقای هاشمی شاهرودی بیشتر است. بنابراین اگر به صورت استمزاجی وارد شوند و رقابت نباشد، احتمال اینکه بیشتر به ایشان ابراز تمایل کنند، وجود دارد.» [6]
در سوی دیگر جبهه گیری ها، اصلاح طلبان و حامیان هاشمی رفسنجانی قرار دارند که با وخامت حال آیت الله مهدوی کنی تا کنون در حال فضاسازی برای بازگرداندن صندلی ریاست خبرگان به هاشمی می باشند و این مسئله اصلی ترین استراتژی آنها در انتخابات خبرگان است. منتقدان سرسخت هاشمی که در نیمه دوم دهه 70 لقب هایی چون عالیجناب خاکستری به او دادند و سدی در برابر اصلاحات قلمدادش کردند، اکنون او و جریانش را ناجی خود می دانند.
در هم?ن راستا رسول منتجبن?ا، قائممقام مهدی کروب? و عضو ه?ئت مؤسس حزب اعتماد مل? در هنگام بیماری آیت الله مهدوی کنی طی گفتوگو?? با سا?ت پو?ش، هاشم? رفسنجان? را به عنوان فرد جا?گز?ن آ?ت الله مهدوی کن? در مجلس خبرگان معرف? کرد و اظهار داشت: «ام?دوارم خداوند ا?شان را شفا دهد و ا?شان به زندگ? برگردند ول? اگر خدای ناخواسته برای ا?شان اتفاق? ب?فتد و ?ا ا?نکه ا?شان د?گر نتوانند در مجلس خبرگان حضور ?ابند، به نظر من بهتر?ن گز?نه، ر?است قبل? مجلس خبرگان، آ?ت ا? هاشم? رفسنجان? است و ما در م?ان خبرگان شخص? ندار?م که به حد ا?شان بتواند مجلس را به خوب? اداره کند».[7]
در میان هواداران هاشمی شاهد اظهارات داریوش قنبری، عضو شورای مرکزی حزب مردمسالاری نیز هستیم. وی درباره ریاست هاشمی بر مجلس خبرگان و نقش او در انتخابات این مجلس، گفت: «از آنجایی که آقای هاشمی فردی فراجناحی و میانه رو است بنابراین می تواند افراد و جناح های مختلف را دور هم جمع کند . ... حضور آقای هاشمی در راس مجلس خبرگان با فلسفه وجودی خبرگان سازگاری بیشتری دارد لذا باتوجه به اینکه مجلس خبرگان هم جناحی نیست بنابراین آقای هاشمی با شخصیت فراجناحی که دارد می تواند با ریاست برمجلس خبرگان به شکل مناسبی به اداره آن مجلس بپردازد.»[8]
محمد تقی فاضل میبدی عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم نیز در مقام حمایت از هاشمی طی یادداشتی که در روزنامه آرمان منتشر شد، نوشت: «به باور تحلیلگران، حساسترین نهاد سیاسی در کشور ما مجلس خبرگان است و به نظر می‌آید که برای ریاست بر چنین نهادی نیز شخصی مناسب‌تر از آیت‌الله هاشمی لااقل بنده سراغ ندارم».[9]
هادی غفاری نماینده سابق مجلس نیز در حمایت از انتخاب هاشمی گفته است: «برای انتخابات خبرگان ما از ریاست هاشمی رفسنجانی دفاع می کنیم، یک زمانی برای نخست وزیری آیت الله مهدوی کنی و میر حسین موسوی مطرح بودند که آقای توکلی مقاله مفصلی برای شرایط نخست وزیری نوشت که یکی از آن ها شیخوخیت بود و مهدوی کنی را یک شیخ معرفی کرد که می تواند همه را جمع کند، الان که ما می گوییم آقای هاشمی شیخ و بزرگ است و می تواند همه را جمع کند، می گویند نه باید یک فرد جوان پیدا کرد.»[10]
با وجود این قبیل اظهارات و تمایل برخی برای انتخاب مجدد وی به عنوان ریاست مجلس خبرگان، جای این سوال مطرح است که آیا شخص هاشمی تمایلی برای ورود به رقابت ریاست خبرگان رهبری دارد یا خیر؟
هرچند که در سالهای اخیر ایام انزوای هاشمی از قدرت بود اما با روی کار آمدن روحانی عرصه برای ورود بیشتر هاشمی به قدرت باز شده است و آنطور که از شواهد و قرائن برمی آید به نظر میرسد که خود هاشمی نیز بی تمایل به این مسئله نیست هرچند گاهی ریاست خبرگان را با دست پس میزند اما در مقابل با پا پیش می‌کشد.
اگرچه هاشمی اخیراً ابراز عدم تمایل داشته و گفته است: «خودم هم سال‌هاست که تمایل ندارم وارد انتخابات شوم. قطعاً بنای من این بود که بعد از ریاست جمهوری کاری این‌گونه انجام ندهم. چون کارهای زیادی در مجمع تشخیص مصلحت هست و به آنها و به کارهای علمی و فکری بپردازم. اما نشد. مثلاً در انتخابات هشت سال قبل خبرگان، نمی‌خواستم بیایم، اما رهبری گفتند که واجب است و باید بیایی. من گفتم که خودم واجب نمی‌دانم و مناسب من نیست در چنین انتخاباتی شرکت کنم و لازم هم نیست. اما ایشان اصلاحاتی در کار کردند و مرا قانع کردند که بیایم و آمدم. الان هم تمایل واقعی من این است که به یادداشت‌های فراوانی که دارم و باید تنظیم و کتاب شوند، بپردازم.»[11]
اما تکذیب سخنان سید احمد خاتمی که گفته بود «هاشمی رفسنجانی در جمعی خصوصی گفته که تمایلی برای ریاست مجلس خبرگان ندارد»[12] شاهدی بر این مدعاست که هاشمی قصد چشم پوشی از این منصب را ندارد چرا که مطرح شدن این سخن از سوی آیت الله خاتمی به سرعت با واکنش «غیر رسمی» هاشمی مواجه شد و یک منبع نزدیک به هاشمی رفسنجانی آن را تکذیب کرده و اظهار داشت: «آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی درباره کاندیدا شدن برای ریاست مجلس خبرگان رهبری نه تنها چنین مطلبی نگفته‌اند، بلکه در پاسخ به سوالی در همین زمینه گفته‌اند درصورتی که بعضی افراد که آنها را برای ریاست خبرگان صالح نمی‌دانم قصد کاندیدا شدن داشته باشند، آمادگی خود را برای کاندیداتوری ریاست این مجلس اعلام خواهم کرد.»[13]
این نقل قول در سایت رسمی هاشمی نیز، با تیتر «برای ریاست خبرگان می آیم»، به عنوان تیتر اول سایت باز نشر شد.
اما در میان اظهار نظرات متفاوت، عده ای نیز ابراز بی طرفی نموده و نسبت به اینکه چه کسی سکان دار مجلس خبرگان شود بدون موضع بوده اند. از این جمله میتوان به صادق زیبا کلام اشاره داشت وی درباره ریاست مجلس خبرگان اظهار داشته است: «ریاست مجلس خبرگان یک حالت سمبلیگ دارد. کسی که رییس مجلس خبرگان می شود نسبت به دیگر اعضای مجلس قدرت بیشتری ندارد و تنها نکته ای که وجود دارد این است که رییس مجلس خبرگان یک حالت شیخوخیت دارد. در دوره های مختلف مجلس خبرگان روسایی چون مرحوم آیت الله مشکینی، آیت الله هاشمی و مرحوم آیت الله مهدوی کنی را داشته است و این مجلس به یک صورت اداره می شده است.»[14]
آیت الله هاشم هاشم زاده هریسی نیز درباره نامزدی آیت الله هاشمی شاهرودی و هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست مجلس خبرگان، بیان داشت: «از حالا نمی توان پیش بینی کرد که کدام یک از این دو بزرگوار ریاست مجلس خبرگان را برعهده خواهند گرفت چرا که هرکدام از نمایندگان مجلس خبرگان از نظر شرعی و حقوقی حق دارند برای این پست کاندیدا شوند. ... نباید درباره ریاست مجلس خبرگان حساسیت داشت چراکه رییس هم علاوه بر اداره مجلس یک رای بیشتر ندارد بنابراین نباید با ایجاد حساسیت، جامعه را ملتهب کرد».[15]
لذا باید منتظر بود و دید که سرانجام این گمانه زنی ها چه خواهد بود و کدام یک از دو هاشمی در عرصه، بر صندلی ریاست خبرگان تکیه خواهد زد؟
