گزارش کمیسیون ویژه بررسی برجام دیروز و در صحن علنی مجلس قرائت شد، گزارشی که بنابر اذعان بسیاری از کارشناسان سیاسی و هم چنین نمایندگان مردم، به صورتی کاملاً مستند، موشکافانه و البته منصفانه تنظیم شده بود. این گزارش که حاصل بیشتر از 40 روز کار مداوم نمایندگان، و نشست و برخاست های کارشناسانه، و ساعتها گفتگو با متخصصین؛ دانشمندان و هم چنین اعضای تیم های مذاکره کننده‌ی هسته‌ای در دولت‌های مختلف بود؛ در حالی در صحن علنی مجلس قرائت می شد که از مدتها قبل و با توجه به پخش کامل جلسات کمیسیون در رسانه ملی، مردم و اصحاب رسانه منتظر ارائه ی آن در صحن علنی مجلس بودند.
اما بلافاصله و بعد از ارائه گزارش در صحن، طرحی دوفوریتی با عنوان «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» از سوی هیأت رییسه مجلس به رأی گذاشته شد، طرحی که به نظر می رسید قرار است به عنوان جایگزینی برای لایحه ی برجام که دولت هرگز به مجلس ارسال نکرد، عمل کند، به این ترتیب این طرح به نوعی مجوز مجلس به دولت برای اجرای «برجام» بود.
طرحی که از همان ابتدا و در بدو ارائه به صحن، موجبات اعتراضات و انتقادات گسترده ی نمایندگان مردم را باعث شد. برخی از نمایندگان معتقد بودند این طرح اساساً ناظر به گزارش کمیسیون ویژه برجام نیست، و در حقیقت نسبت به «دور زدن» کمیسیون توسط هیأت رییسه معترض بودند. هرچند «لاریجانی» به عنوان طراح اولیه و البته مدافع تمام قد طرح، این موضوع را از بیخ و بُن تکذیب می‌کرد؛ و ارائه طرح دوفوریتی به مجلس را یکی از نتایج گزارش کمیسیون می دانست.
طرح لاریجانی یا طرح کمیسیون؟!
علی لاریجانی که طراح و مدافع اساسی این طرح بود؛ در صحن علنی و درباره ی روند تهیه ی این طرح گفت:« از آنجایی که موضوع هسته‌ای یک مسئله ملی است و باید طرح‌ها با اجماع نمایندگان مجلس ارائه می‌شد، لذا کمیته‌ای 6 نفره از دو فراکسیون اصولگرایان و رهروان تشکیل شد و طی روزهای پنج‌شنبه و جمعه برای بررسی طرح دوفوریتی مذکور تشکیل جلسه دادند، روز گذشته هم بنده در جلسه این کمیته حضور یافتم و این طرح را جمع‌بندی کردیم.» نطق مفصل لاریجانی در حمایت از این طرح، بیشتر از یک ساعت به طول انجامید و البته با واکنش بسیاری از نمایندگان مردم مواجه شد، از جمله حمید رسایی نماینده مردم تهران در مجلس شورا در جریان بررسی دو فوریت طرح، در اخطاری قانونی اظهار داشت: «آقای لاریجانی! شما در جلسه غیرعلنی صبح امروز یک ساعت در دفاع از این طرح سخنرانی کردید که خلاف عدالت و قانون است.»
هم چنین حسینعلی حاجی دلیگانی دیگر نماینده مجلس نیز، با انتقاد شدید از لاریجانی، بر اینکه طرح اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام هیچ برداشتی از گزارش قرائت شده کمیسیون برجام ندارد، تأکید کرد.
حاجی‌دلیگانی در ادامه گفت: 40 روز از وقت مجلس به یک کمیسیون –کمیسیون ویژه برجام– داده شده است تا درباره برجام گزارش دهد، اما از این گزارش هیچ استفاده ای نمی‌شود؛ مگر در ابتدای گزارش نمی‌گوید که باید برمبنای آن طرحی تهیه شود پس این طرح کی تهیه شده است؟
در نهایت اما با وجود لابی گسترده رییس مجلس، و دفاع تمام قد ایشان از طرحی که تهیه کرده بود؛ و بعد از رأی‌گیری، دو فوریت این طرح رأی نیاورد تا علی لاریجانی در اقدام حساسیت‌زای دیگری، آن‌را برای بررسی‌های بیشتر به جای کمیسیون ویژه برجام، به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه مجلس ارجاع دهد. این اقدام رییس مجلس در حالی صورت می گرفت، که بسیاری از نمایندگان مردم معتقد بودند کمیسیون تخصصی ویژه بررسی برجام، با بیش از 40 روز بررسی ها و نقدهای کارشناسانه، شناخت بسیار بیشتری از سایر کمیسیون ها از متن برجام دارد، و به این ترتیب از صلاحیت بیشتری برای بررسی طرح نسبت به کمیسیون امنیت ملی برخوردار است.
با این همه اما رییس مجلس ترجیح داد تا بررسی های بیشتر طرح را علیرغم همه ی انتقادات، به جای کمیسیون ویژه، به کمیسیون امنیت ملی محول کند. اقدامی که به اعتقاد ناظرین سیاسی؛ به نوعی بی اعتنایی مجدد آقای رییس به کمیسیون ویژه و گزارش مستندی که آنها تهیه کرده بودند ارزیابی می شد.
بهرحال و با اتمام جلسه علنی مجلس، روند انتقادات به رفتار پدرسالارانه ی رییس مجلس هم اوج گرفت، نمایندگان مختلف در گفتگو با خبرگزاری های گوناگون، ضمن انتقاد از نحوه ی مدیریت لاریجانی، معتقد بودند این طرح می باید در کمیسیون ویژه و مبتنی بر گزارش آن کمیسیون تهیه می‌شد.
از جمله این واکنشها توان به مصاحبه حجت الاسلام دکتر نبویان نماینده مردم تهران در مجلس شورا اشاره کرد؛ وی در گفتگو با خبرگزاری دانشجو، در رابطه با سوالی پیرامون قرائت گزارش کمیسیون ویژه‌ی برجام در صحن مجلس و اقدام غیرمنتظره‌ی هیئت رئیسه در ارائه‌ی طرح دوفوریتی که برخی از آن تعبیر به دور زدن کمیسیون ویژه‌ی برجام کرده‌اند، گفت: "وظیفه کمیسیون صرفا ارائه گزارش به مجلس بود نه ارائه طرح، منتهی ما نسبت به این اتفاق گله داریم. عده ای متاسفانه احساس کردند که این کمیسیون مشترک برآورده کننده‌ی آنچه که مطلوب و هدف آنهاست و به لحاظ سیاسی نمی توانند به آن برسند، نیست. هدف این عده همراهی با دولت به هر قیمتی بود.
وی ادامه داد: بنابراین ابتدا برای انتخاب ریاست کمیسیون فشار آوردند. با خبر هستم این طیفی که طرح اخیر را تصویب کردند به دو نفر از نماینده های عضو کمیسیون برجام گفته بودند که نباید به زاکانی برای ریاست بر کمیسیون رای دهید و رایتان باید به شخص مورد نظر ما باشد، البته در این باره نتوانستند موفق شوند و اکثریت کمیسیون ویژه را با خود همسو نکردند. به همین دلیل به سراغ راه دیگری رفتند که خنثی کردن کاری بود که کمیسیون انجام می دهد. این طیف اصرار داشتند آنچه که در برجام آمده است به مجلس ارائه نشود.
نبویان با بیان اینکه اگر قرار نیست گزارش به مجلس برود پس برای چه چیزی دور هم جمع شدیم؛ عنوان کرد: ما در کمیسیون کنار هم بودیم تا ببینیم در برجام چه می گذرد و همین طور قطعنامه 2231 حول چه محوری است. اما این اقدام با مخالفت و فشار آن افراد مواجه می‌شد چون می دانستند آنچه که در برجام هست اگر درست گزارش شود چیزهای زیادی تغییر می کند چون دولت خلاف واقع گزارش می داد و این افراد دنبال همسویی با دولت بودند."
هم‌چنین محمد حسن آصفری؛ نماینده مردم اراک و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو فارس ضمن آنکه گزارش ارائه شده از سوی کمیسیون ویژه را دارای نکات مثبت بسیاری می دانست، از نمایندگان مجلس خواست تا طرح برجام با نگاه به این گزارش تهیه شود.
هم چنین و در واکنشی دیگر محمد اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون ویژه برجام در گفت‌وگو با مشرق اظهار داشت: کمیسیون برجام فقط گزارش خود را ارائه داد، اما طرحی که ارائه شد از جانب این کمیسیون نبود و طرح به پیشنهاد آقای لاریجانی و سه نفر از فراکسیون اصولگرایان و سه نفر از فراکسیون رهروان ولایت ارائه شد که این شش نفر با آقای لاریجانی نشستند و در نهایت این طرح را ارائه دادند که به همین خاطر نیز دوفوریت این طرح رأی نیاورد.
وی درباره اینکه آیا از گزارش کمیسیون برجام در این طرح استفاده شده یا خیر گفت: به خاطر همین موضوع بود که برخی انتقاد داشتند زیرا طرح باید برخواسته از گزارش باشد اما طرح در آن حدی که گزارش ویژه برجام از برجام جمع بندی و نتیجه‌گیری کرده، نیست. بنابراین نظر مجلس این بود که به دوفوریت این طرح رأی داده نشود.
این نماینده مجلس در رابطه با این مسئله که چرا طرح به کمیسیون ویژه برجام ارائه نشد و به کمیسیون امنیت ملی ارجاع داده شد، اظهار داشت: یکی از سئوالاتی که در زمینه ارائه طرح برجام به مجلس وجود دارد، همین است که باید از رئیس مجلس شورای اسلامی علت این امر را جویا شد.
هم چنین محمد اسماعیلی نماینده مردم زنجان در مجلس شورای اسلامی هم در گفت‌وگو با فارس گفت: نمایندگان باید در روند کاری بررسی برجام و طرح‌هایی که در این راستا می‌دهند به صورت هماهنگ عمل کنند و گزارش کمیسیون ویژه در خصوص برجام را مبنای کار خود قرار دهد.
مهرداد بذرپاش، نماینده مردم تهران نیز، که ادعا می شود از اعضای گروه شش نفره‌ی تهیه‌ی طرح «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» بوده، در گفتگوی ویژه ی خبری شبکه دو، ضمن انتقاد از متن برجام، در انتهای برنامه؛ در پاسخ به این سؤال مجری که این طرح؛ به کدام کمیسیون تخصصی ارجاع خواهد شد، اظهار داشت: خبرها حکایت دارد که کمیسیون امنیت ملی این طرح را بررسی می‌کنتد؛ که البته ما نسبت به این موضوع اعتراض داریم. چرا که با توجه به وقتی که کمیسیون ویژه بررسی برجام روی موضوع گذاشته است تسلط بیشتری بر موضوع دارد و بهتر بود این طرح در کمیسیون ویژه بررسی برجام می‌شد.
به غیر از نمایندگان مردم، شخصیت ها و کارشناسان سیاسی نیز، ضمن انتقاد از این اقدام دیکتاتور مآبانه ی رییس مجلس، خواستار تهیه‌ی طرحی مبتنی بر گزارش نهایی کمیسیون ویژه مجلس؛ برای رفع دغدغه ها و نگرانی های مختلف مردم از اجرای معاهده‌ی ضعیف برجام شدند.
