علی‌رضا زاکانی رئیس کمیسیون ویژه بررسی برجام نحوه شکل گیری، عملکرد و نتیجه‌گیری در کمیسیون متبوعش را تشریح کرد و درباره پشت پرده‌های سیاسی علیه کمیسیون برجام توضیحات مبسوطی ارائه کرد که متن کامل آن از نظرتان می‌گذرد:

از عهده این کار بر نمی آمدیم جز با لطف خدا. من هر روز صبح ابتدای کار، کمیسیون را تحویل شهدای گمنام مجلس می دادم و شب از آنها تحویل می گرفتم و آنها هم در هنگام دشواری ها ما را کمک می کردند. کار ما بارها در کمیسیون به مویی رسید ولی پاره نشد.

از همان زمان که انتخابات هیئت رئیسه کمیسیون به نتیجه رسید، از همان زمان نظرات متفاوت بود. اولا خیلی تلاش شد که بنده رئیس این کمیسیون نباشم و حتی پیام دادند که رئیس از ما باشد و پس از آن هر کدام از سمت ها مانند نایب رئیس را می توانید خودتان انتخاب کنید. ولی بنده که تا قبل از این برای هیچ سمتی در مجلس معمولاً کاندیدا نبودم به جهت حساسیت موضوع ایستادگی کردم.

پس از انتخاب هیئت رئیسه ـ آقایان حقیقت پور، نبویان، نجابت، نقوی حسینی، احمدی و بنده ـ برای ورود به کار نیز با نظرات متفاوتی مواجه بودیم که چطور آن را آغاز کنیم. برخی شروع کردند به ارائه پیشنهادات اجرایی که فلانی و بهمانی را دعوت کنیم. بنده گفتم اول باید نحوه کار خود را معین کنیم و با برنامه جلو برویم الان نیز معتقدم بیش از 90% کار با برنامه مصوب اولیه جمع جلو رفته است. با پیشنهاد آقای پزشکیان، ‌ابتدا قرار شد یک متدلوژی یا روش کار را طراحی کنیم و قرار شد برای جلسه بعد چند سند را تولید کنیم. یکی، سند روش کار باشد و سند دوم آئین نامه باشد که مسئولیت ها را معین کند و سند سوم، سند انعکاس اقدامات ما یا همان سند رسانه ای کردن فعالیت های ما باشد.

بنده از  آقای پزشکیان در کمیسیون درخواست کردم که مسئولیت تهیه سند روش کار را برعهده بگیرند و بقیه اسناد را من تهیه کنم. مهمترین بخش کار نیز همان روش کار ما بود. فردای آن روز آقای پزشکیان را در صحن مجلس دیدم و یادآوری کردم که روش کار را به من بدهند ولی هرچه گذشت از ارائه روش کار از طرف آقای پزشکیان خبری نشد. لذا من خودم روش کار را نوشتم و در تاریخ سوم شهریور، آن را پس از بحث در کمیسیون به تصویب رساندیم. در جلسه آخر (شنبه یازدهم مهر) هم من این مورد را به هر یک از اعضایی که اعتراض می کردند یادآوری کردم که قرار بود فلان کار را انجام دهید که انجام ندادید.

در این سند همه جزئیات و موارد از جمله اینکه در هفت گام و چند مرحله کار کمیسیون دنبال شود وجود داشت. همه تصمیمات بر طبق آن بود الا اینکه خلاف آن را در صحن یا هیات رئیسه کمیسیون به اقتضاء با رای جمع تصمیم گیری می کردیم و لذا بنده هرگز تصمیم فردی نگرفتم. مثلا قرار بود آقای عراقچی یکبار دعوت شود که بعدا هیات رئیسه با پیشنهاد اعضا ایشان را چهار بار دعوت نمود. در طول مدت سه یا چهار هفته فرصتی که داشتیم سه چهار جلسه هیئت رئیسه کمیسیون تشکیل شد.

این افرادی که روز شنبه آخر اصرار داشتند که پیش نویس گزارش خارج از کمیسیون نوشته شده است پاسخ من به آنها این بود که خیر. طبق سند روش کار در دبیرخانه کمیسیون به ازای هر کمیته، یک دانشجوی دکترا زیر نظر رئیس کمیسیون، مستندات را جمع آوری و دسته بندی می کرد از جمله اینکه دنبال می کردیم تمام فایلهای صوتی جلسات استماع کمیسیون پیاده سازی شود؛ چون برای ما همه اینها سند بود و باید در گزارش نهایی استفاده میشد که شد. از روز اول به موازات تشکیل جلسات، اعضای دبیرخانه ـ که اکثرشان کارمند مجلس بودند ـ زیر نظر خود بنده به تهیه و آماده سازی مطالب مورد نیاز گزارش نهایی پرداختند. به این صورت که یک بانک اطلاعاتی تشکیل شده بود و شبکه ای بر روی سرور در مجلس (برای صیانت از اطلاعات محرمانه) شکل گرفته بود. کار پیاده سازی آنچه در کمیسیون گذشته بود به صورت یک کار سیستمی انجام شد.

لذا این گزارش ها از صفر تا صد آن، مصوبه جمع اعضا کمیسیون است. روزی که ما می خواستیم برای بازدید از فردو برویم من این متن آئین نامه را نوشتم بین اعضا تقسیم کردم و گفتم بخوانید و اگر ایرادی داشت مطرح کنید و این آئین نامه از روز چهارشنبه تا شنبه در اختیار اعضا بود تا در مورد آن اظهار نظر کنند که نهایتا مد نظر قرار گرفت.

برخی دوستان نه اینکه اکثرا کار غیر سیستمی کرده اند، کار سیستمی را بر نمی تابند، در حالی که مشکل از خود آنهاست. لذا برای هر یک از مواردی که برخی اعضا مانند آقای پزشکیان اشکال می گرفتند به صورت مستند از آیین نامه ی روش کار، پاسخ داده می شد.

در مورد بحث "کمیته محور" بودن گزارش عرض کنم که 5 کمیته (حقوقی، سیاسی اجتماعی، فنی هسته ای، امنیتی دفاعی و اقتصادی) برای بررسی برجام ذیل کمیسیون تشکیل شد.

برای تنظیم گزارش نهایی در کمیسیون چند پیشنهاد مطرح شد، ‌اول اینکه هر آنچه در کمیسیون گذشته است را بدون قضاوت پیاده سازی کنیم و به مجلس ارائه کنیم که رای نیاورد و اساسا معنی نداشت کمیسیون فقط ضبط صوت باشد و داوری نکند البته برخی از دوستان معترض هم نظرشان همین بود.

پیشنهاد دوم این بود که کمیته ها موضوع خود را بررسی کنند و به صحن بیاورند و البته هر نماینده عضو کمیسیون نیز حق اظهار نظر داشته باشد مثلا در گزارش کمیته دفاعی امنیتی بنده هم که عضو آن کمیته نبودم حق اظهار نظر و ارائه پیشنهاد داشته باشم.

پیشنهاد سوم هم این بود که ما 65 سوال خود را ـ که از دولت و کارشناسان مختلف پرسیدیم ـ محور قرار دهیم و پاسخ آنها را جمع بندی و گزارش کنیم (20 سوال فنی و 45 سوال غیرفنی شامل 5 سوال سیاسی کلان و 40 سوال هم راجع به تحریم ها و حقوقی و ...) برای استخراج سوالات هم جلسات متعددی برگزار شد و از نظرات بسیاری از متخصصان از جمله کارشناسان مرکز پژوهش ها استفاده شد.

یک پیشنهاد واسطی آقای بذرپاش مطرح کرد که رای آورد و نهایتا قرار شد گزارش نهایی کمیسیون هم با اولویت  "کمیته محور" بودن باشد و بعد هم از ظرفیت "سوالات و پاسخ ها" توسط اعضاء کمیسیون نیز استفاده شود که این پیشنهاد تصویب شد؛ لذا این ادعا که قرار بوده هرآنچه کمیته ها می آورند عینا بدون کم و کاست در گزارش نهایی منعکس شود کاملا نادرست است. چرا که هم پاسخ سوالات و هم نظرات و پیشنهادات سایر اعضای کمیسیون هم باید در نظر گرفته می شد.

این دوستان معترض که می گفتند بیایید نظرات کمیته ها را بدون تغییر در کنار هم بچینید و به عنوان گزارش ارائه کنید، دقت نمی کردند که هر یک از گزارش ها با یک ادبیات متفاوتی نوشته شده است و حتما باید کار یکپارچه سازی انجام می شد. جالب اینکه برخی از این افراد بطور کلی از برجام دفاع می کردند و ورود تخصصی به کمیته ها نداشتند. مباحث را فنی بحث نمی کردند بلکه سیاسی بحث می کردند، برخی از آنها می گفتند اگر بخواهد گزارش هم تهیه شود 4 تا 6 ماه زمان می برد و حتی برخی اعضا می گفتند اصلا گزارش ندهیم و فقط چند توصیه به صحن ارائه کنیم!!!

از این 5 کمیته برای 4 کمیته مسئول انتخاب شد ولی کمیته اقتصادی تا روز آخر مسئول نداشت، چون قرار گذاشته بودیم بنده به همراه آقایان نجابت، بذرپاش در هیئت رئیسه حضور یابیم و آقایان تاجگردون و پزشکیان هم بیایند تا رئیس کمیته اقتصادی را انتخاب کنیم؛ ما حاضر شدیم اما آنها در آن موقع به دفتر آقای ابوترابی فرد در هیات رئیسه مجلس رفته بودند و جلسه گرفته بودند.

در جلسه کمیسیون برای مباحث اقتصادی، ابتدا آقای تاجگردون متن خود را خواند بعد بنده از آقای بذرپاش خواستم او هم گزارش خود را ارائه کند و بعد خواهش کردم ـ چون با او تعارف نداشتم ـ پای تابلو برود و نظرات دوستان را بنویسد تا بعد همه ببینند و جمع بندی کنیم. آقای تاجگردون جلسه را بدون اینکه چیزی بگوید ترک کرد و بعدا دوستان گفتند معترض بوده که چرا او را پای تابلو نفرستادم! بعدا به دوستان کمیسیون گفتم چون اولا با بذرپاش تعارف نداشتم و می دانستم ناراحت نمیشود و ثانیا اگر مبنا ریاست کمیته باشد، کمیته اقتصادی رئیس نداشت و علتش این بود که شما سر قرار تعیین مسوول کمیته نیامدید و رفته بودید دفتر آقای ابوترابی برخلاف کار جمعی از ابتدا علیه کمیسیون کار باندی و گروهی کنید. در همان جلسه آقای ابوترابی فرد گفت که من هماهنگ نکردم و خود دوستان آمدند و خواستند بنشینیم تا برای چگونگی دفاع از دولت در صحن کمیسیون تقسیم کار کنیم و من هم قبول کردم و البته ایشان با اعتراض شدید گفت توطئه ای در کار نبوده است و از بنده ناراحت شد که من نیز به آقای ابوترابی فرد گفتم که از نظر من این کار شما نادرست بوده است هر حرفی دارید بیایید داخل کمیسیون بزنید.

همانطور که گفتم در مسیر بررسی برجام، تعداد 65 سوال از منابع مختلف همچون دولت، اساتید دانشگاه و کارشناسان مرکز پژوهشها استخراج شد که اساسا قرار نبود در اختیار کمیته ها قرار بگیرد و یک مسیری بود که بنا بود برای اطمینان از دقت و کار تخصصی مکمل کار کمیته ها باشد. سوالات تنظیمی به سازمان انرژی اتمی و وزارت امور خارجه ارائه کردیم که سازمان پاسخ داد اما حتی یک پاسخ سوال یا سند هم وزارت امورخارجه در اختیار ما قرار نداد. آقای قشقاوی یک بار تماس گرفتند و به شوخی گفتند که تو خیلی موضوع را جدی گرفته ای و مساله برجام حل شده است. ولی من پاسخ دادم نه اینگونه نیست و کار بسیار جدی است.

ما آمدیم دبیرخانه را فعال کردیم و شروع به تدوین کردیم و پایه و بنیان را موارد گردآوری شده و بررسی شده قرار دادیم و در مورد آن به بحث و بررسی پرداختیم و هیچ چیزی هم بدون نظر بنده مستند و تدوین نشد.

از یک طرف هم آقای لاریجانی اصرار داشتند که گزارش سریعتر تهیه شود و چندبار تلفنی و حضوری اعلام کردند که سریعتر کار را تحویل دهید. بنده هم چند شب تا صبح کار کردم، همه مطالب را (گزارش کمیته ها، نظرات مهمانان کمیسیون، پاسخ سوالات و گزارش پژوهشکده ها و دانشگاهها و نقطه نظرات صاحب نظران) خواندم، دسته بندی کردم و کار کردم تا پیش نویس گزارش به شکلی اصولی و تنظیم شده با توجه به موارد مصوب شده در روش کار تهیه و به صحن کمیسیون برای تصویب نهایی ارائه شود. اگر اعتراضی هم هست به کم کاری و انجام مسوولیت برخی دوستان است؛ منتی نیست اما بنده چند برابر برخی دوستان کمیسیون وقت گذاشتم و مطلب خواندم و نوشتم و با استادان و کارشناسان تماس گرفتم.

حرف من این است که ادعاهای هیچ یک از این افراد معترض  پایه منطقی نداشت. ما چهارشنبه گذشته (هفتم مهر) متن اولیه پیش نویس گزارش را خواندیم که تا قبل از آن این دوستان باور نمی کردند در خارج از جلسات رسمی کمیسیون چه زحمتی بر دوش این دبیرخانه است که دائم در حال کارکردن و پیاده سازی موارد عنوان شده در جلسات کمیسیون هستند.

ظهر چهارشنبه هم پیش نویس اولیه گزارش در اختیار 9 نفر از اعضای حاضر در کمیسیون قرار گرفت. بقیه اعضا علیرغم اعلام قبلی به جلسه نیامده بودند ولی آن را دادیم دبیرخانه تا به همه بدهند که به دست اکثرشان رسید. در دو روز باقی مانده تا روز شنبه نیز من با افراد بسیاری از جمله استادان دانشگاه ساعت ها وقت گذاشتم تا این پیش نویس گزارش قوام بیشتری پیدا کرد.

در صبح روز شنبه یازدهم مهر همه آمده بودند جز آقایان ابوترابی  و نقوی حسینی که بعلت حضور در مراسم استقبال از شهدای منا با تاخیر آمدند. متن جدید را دوباره ارائه کردیم پس از ارائه گزارش در کمیسیون اعتراض هماهنگ این سه چهار نفر به پیش نویس گزارش آغاز شد که این گزارش ها برای کمیته ما نیست و چنین و چنان است. در این گزارش ما موارد اعلامی کمیته ها را ـ در قالب منسجم و مورد به مورد با ادبیات یکسان شده ـ آورده بودیم (گزارشات 4 و 5 صفحه ای به یک یا دو صفحه تبدیل شده بود) ولی برخی از این دوستان حتی یکبار آن را نخوانده بودند و هر کس هر نقدی کرد به آن پاسخ مستدل از روش کار دادم که آقای پزشکیان گفت هرچه می گوییم جواب می دهی و من عرض کردم من جواب نمی دهم آیین نامه مصوب خودتان پاسخ می دهد که ایشان ناراحت شد و جلسه را ترک کرد.

در پاسخ به اعتراض آقای تاج گردون و اتهام اینکه شما متن آقای جلیلی را برای تصویب آورده اید گفتم مگر شما نگفتید مهمترین بخش اقتصادی و تحریم سوئیفت است؟ تایید کرد. پرسیدم توضیح آقای جلیلی در این بخش چه بود؟ چیزی نگفت. گفتم گزارش آقای جلیلی این بود که تحریم سوئیفت 8 سال دیگر برداشته می شود. اما بنده در پیش نویس گزارش آورده ام سوئیفت روز اجرای برجام از بانک مرکزی برداشته می شود پس همه حرفهای شما زیر سوال رفت؛ البته ایشان پاسخی نداد و جلسه را ترک کرد.

پیش نویس گزارش کاملا براساس آنچه کمیته ها داده بودند و نیز آنچه از جلسات کمیسیون استخراج و پیاده سازی شده بود تنظیم شده بود. تمام موارد و طبق زمان بندی و در 7 گام آماده سازی شده بود و طبق روش کاری که خود اعضا کمیسیون مصوب کرده بودند تنظیم شده بود. جنس بعضی از مطالب هم مثل نکات کمیته امنیتی دفاعی از جنس پیشنهاد بود که گفتم در آخر گزارش می آوریم و آقایان بروجردی و حقیقت پور شهادت خواهند داد که برخی پیشنهادات آخر گزارش مربوط به کمیته ایشان بود.

به آقای منصوری آرانی هم که اعتراض کرد برخی از مطالب پیش نویس را ایشان نداده است و دیگران نوشته اند، گفتم اولا قرار نبود فقط کمیته محور باشد بلکه سوال محور هم بود و پاسخ سوالات (از جمله پاسخ سازمان انرژی اتمی) نیز در پیش نویس آورده شده است. ثانیا هرچه فکر می کنید اضافه است به عنوان پیشنهاد سایر اعضای کمیسیون نگاه کنید که طبق روش کار هیچ ایرادی ندارد و ثالثا این تنها یک پیش نویس است و هرچه می خواهید با استدلال حذف، اضافه یا اصلاح کنید. حتی رای گیری کردم که روی این متن جلو برویم یا نه که رای آورد مبنا همین باشد. متاسفانه آقای منصوری هم جوابی نداشت و جلسه را ترک کرد.
من اکنون نمی دانم اعتراض کنونی برخی افراد به روند تصویب گزارش در کمیسیون چیست. آیا به دستورالعمل هایی که خودشان در کمیسیون تصویب کردند اعتراض دارند؟! همه حرفهای این افراد، جواب دارد و نشان می دهد اینها می خواهند در این مملکت دیکتاتوری راه بیاندازند. من گفتم اگر شما بخواهید این کار را بکنید من به همه مردم خواهم گفت شما چه می خواهید بکنید و نخواهم گذاشت حق شهدا و حضرت آقا ضایع شود. من به دوستان گفتم اگر حرفی دارید مستدل و منطقی ارائه کنید و جمع تصمیم بگیرد. مشکل شما این است که در استدلال، منطق و حرف کم آورده اید و می خواهید کمیسیون را به هم بزنید که به لطف خدا ما اجازه چنین کاری را نخواهیم داد.

بنده مهم نیستم اما آقای کوثری سوال جالبی از این دوستان پرسید که اگر یکی از خود شما الان رئیس کمیسیون شده بود اینگونه برخورد می کردید و به آقای بروجردی گفت این همه سال شما رئیس کمیسیون امنیت هستید و ما در بسیاری موارد نظر متفاوت با شما داشتیم ایا اینگونه برخورد کردیم که شما چنین می کنید؟! یا آقای بذرپاش به آقای ابوترابی گفته بود مگر نه این است که متن پیش نویس طرح دوفوریتی را آقای لاریجانی نوشته و همه ما شش نفر (از دو فراکسیون) پذیرفتیم با اشکالات متعدد آن روی پیش نویس نظر دهیم و اصلاح کنیم؟!

نحوه تصویب گزارش هم اینگونه بود که برای کل مقدمه رای گیری کردیم و اصلاحات مدنظر دوستان اعمال شد. بعد هر بند را تک تک می خواندم اگر پیشنهادی نداشت اگر پیشنهاد بود مطرح می شد و یک مخالف و یک موافق صحبت و سپس رای گیری می شد. آخر هر بخش (مثلا حقوقی) هم برای کل بندهای آن بخش دوباره رای گیری می کردیم. در برخ موارد تصویب با اجماع بود، برخی موارد فقط یک یا دو مخالف داشت ضمن اینکه تا اذان مغرب حاضرین جلسه 12 نفر بودند که ابتدا آقای زاهدی ساعت شش و نیم بعلت جلسه هیات امنا و سپس آقای نبویان ساعت 8 شب به دلیل مشکلی که پیش آمد رفتند که اتفاقا هر دو با ما هم نظر بودند و گفتند به دیگر اعضا وکالت می دهند که بنده قبول نکردم و رای وکالتی را نپذیرفتم.

در برخی از بندها نظرات دوستان معترضی چون آقایان ابوترابی، بروجردی و حقیقت پور که مشارکت فعال هم داشتند تصویب شد که یکی دو بار کل یک بند را حذف کردند. حتی به پیشنهاد آقای حقیقت پور کل بخش "راهبردی" گزارش حذف شد و مواردی از آن به بخش سیاسی گزارش منتقل شد.

همه این مراحل رای گیری به دقت تا قبل از بخش آخر یعنی پیشنهادات ادامه یافت و پس از آن دوباره برای محکم کاری یک دور برای همه موارد قبلی رای گیری شد که تصویب شد و فقط در این مرحله آخر بود که رای ها 6 به 4 بود. همینجا هم بود که اعضا به هیئت رئیسه کمیسیون برای یکپارچه سازی نهایی گزارش و تنظیم بخش پیشنهادات سیاسی (چون بخش پیشنهادات فرهنگی با اعتراض آقایان حقیقت پور و بروجردی کلا حذف شده بود) اختیار دادند. جالب است بدانید نظرات آقای منصوری آرانی هم پس از اصلاح ادبیات غیر حرفه ایش که سبب مزاح در هیات رییسه شد با تنظیم مجدد در قالب دو بند بخش سیاسی به تصویب هیات رئیسه رسید و اضافه شد. من از ایشان خواهش می کنم حتما گزارش پیشنهادی شان به کمیسیون را ـ که اصرار می کردند عینا در گزارش نهایی آورده شود ـ منتشر کنند یا به ما اجازه دهند منتشر کنیم تا مردم بخوانند و قضاوت کنند.

کار هیات رئیسه کمیسیون تا ساعت یازده شب به درازا کشید. البته کار مهمی که انجام شد این بود که یکی از اعضای دبیرخانه همزمان با جلسه تغییرات تصویب شده را همانجا در فایل گزارش در رایانه اعمال می کرد و تغییرات مفصل چاپ، خوانده و تایید می شد تا زمان از دست نرود و بتوانیم گزارش را به صحن علنی روز یکشنبه برسانیم.

وقتی گزارش به صحن آمد، هیچ بازخورد منفی در صحن نداشت و هر کس آن را می خواند به قوام آن اذعان داشت. حرف ما این بود که در گزارش ما ابتدا با متن اسناد برجام و قطعنامه کار داریم، بعد از متن عقل جمعی و استنباط و رای و سپس هر کجا ابهام داشتیم بین آمریکایی ها و دولت وظیفه داریم حتما باید به گفته دولتی ها نگاه کنیم و بپذیریم. اما برخی دوستان کمیسیون می گفتند فقط با گفته دولتی ها قضاوت کنید و به متن برجام کاری نداشته باشیم، که در این صورت اصلا چرا کمیسیون تشکیل شد!!!

در قضیه دعوت از آقای آمانو به ما گفتند شما می خواهید از آمانو سند محرمانه بگیرید، گفتم من اصلا آمانو را قبول ندارم من به تیم خودمان اعتماد دارم بلکه می خواهیم از آمانو حساب بکشیم و الحمدلله آن جلسه هم مایه آبروی همه مجلس شد و عزیزان وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی بعد از جلسه از کمیسیون تشکر کردند.

کمیسیون برای تک تک موارد مانند اقتصاد یا حقوق با اساتید مشورت کرده تا مشکل فنی نداشته باشد. ما برای بند بند آن عقل جمعی و نظر دانشگاهیان را به کار گرفته ایم. کاری که باید خود تیم مذاکره کننده انجام می داد و بسیاری از حقوق دانان ـ که دعوتشان کرده بودیم ـ می گفتند چرا تیم مذاکره کننده تا به حال ما را دعوت نکردند و درباره این موارد با ما مشورت نکردند؟ اساتید دانشگاه از این خوشحال بودند که جایی آنها را دعوت کرده تا حرفهایشان را بشنود. 30 نفر "استاد تمام" از مهمترین دانشگاه صنعتی کشور متنی را تهیه کردند که در آن به این اشاره کردند که این بخش کاربرد دوگانه برجام چه اثراتی بر صنعت و بویژه بخش دفاعی کشور خواهد گذاشت. اینها نزد کمیسیون موجود است مگر ما می توانیم نظر این افراد را نادیده بگیریم؟!

در دو جلسه اولی که دوستان دولت دیدند کمیسیون روی بیداری اسلامی حساس است، آمدند و گفتند این کار بیداری اسلامی را در منطقه تقویت می کند. بعد سردار وحیدی به نمایندگی از ستاد کل نیروهای مسلح آمدند و در جلسه ای که فایل محرمانه مهمی ارائه کرد به طور منطقی و استدلالی آن را رد کرد و گفت این ادعاها بی اساس است و اگر محدودیت های تسلیحاتی را دولت اجرا کند موقعیت ما در منطقه لطمه می بیند. شخص آقای شمخانی در جلسه ما گفت برجام نه فتح الفتوح است نه جام زهر؛ آیا می توان این حرفها را در گزارش تاثیر نداد؟! یا در مورد موشک های بالستیک آقای ابوترابی فرد می گفتند که همین که ما بگوییم موشک های ما برای هسته ای طراحی نشده کافی است. ولی دوستان دیگر سند ارائه کردند که برخی موشک های ما مانند شهاب و سجیل از نظر سازمان ملل جزء این موارد قرار می گیرد. علاوه بر اینکه دو روز بعد از توافق برجام، نماینده امریکا در سازمان ملل سندMTCR  را ثبت کرده که بین 34 کشور در حوزه موشکی بوده است و در قطعنامه 2231 به آن ارجاع داده اند و موشک های با برد 300 کیلومتر ما را شامل می شود ولی عزیزانی در کمیسیون دقت فنی نمی کردند و بر کلی گویی خود و خوش بینی اصرار داشتند.

حال این دوستان رفته اند بیانیه داده و 165 مورد دستاورد ـ بدون ذکر حتی یک ایراد به برجام ـ ارائه کرده اند که نگاه کنید اینها همه کلیات است و راجع به انقلاب اسلامی و تاریخ اسلام نوشته اند.

با تمام این حرفها ما سعی کردیم سندی کارشناسی، علمی، منصفانه و فنی ارائه کنیم حال قضاوت با دیگران و کارشناسان است ما سعی کردیم کاری با دقت بالا و کمترین خطا داشته باشیم.

کنار این اتفاق چیزی که رخ داد این بود که از مدت ها قبل آقای لاریجانی طرحی را تنظیم کرده بود، این طرح را به محضر حضرت آقا ارائه کرده بودند. ایشان هم این طرح را گرفته بودند ولی پاسخی نداده بودند. مجدد آقای لاریجانی ویرایش جدید طرح را خدمت حضرت آقا ارائه کرده بودند و مجددا آقا جواب نداده بودند (2 ماه بود آقا جواب نداده بودند) به نظرم حضرت آقا بنا نداشتند دخالت کنند و بنابر این دارند که مجلس مستقلا تصمیم بگیرد.

لذا اینها آمدند طرحی را مطرح کردند و از چند هفته پیش در صحن مجلس امضا کردند من به آقای لاریجانی وآقای ابوترابی گفتم این طرح اشکال دارد. یک خلاء تحقیق و توسعه داشت. راجع به تحریم و حذف امکانات خودمان هم اشکال داشت و آن را مطرح کردم. من گفتم که شما باید نظارت کمیسیون برجام را هم در نظر داشته باشید.

اینها می خواستند چهارشنبه این طرح را به صحن بیاورند، قرار شد من با آقای زارعی صحبت کنم آقای زارعی گفتند ما خودمان طرح داریم.

صبح ساعت 8:30 با آقای لاریجانی جلسه گذاشتیم و 7 تا 8 نفر رفتیم با ایشان صحبت کردیم. آقایان نقوی حسینی، حداد عادل،‌ زارعی، ‌دهقان، بذرپاش، بنده و نبویان و جلالی و لاریجانی در این جلسه بودند که قرار شد 3 نفر انتخاب شوند و این چند طرح را با هم یکی کنند.

آقای حداد گفتند شما متولی این سمت باش، آقای جلالی هم که متولی آن سمت است کار را به جمع بندی برسانید، فردای آن روز (در روز پنجشنبه) ما قرار گذاشتیم و روی کلیات بحث کردیم که اصولمان در نوشتن طرح چه باشد در این جلسه آقایان بروجردی ، جلالی و حقیقت پور از رهروان بودند و آقایان زارعی، بذرپاش و بنده هم از اصولگرایان البته آقای توکلی نیز حاضر بودند. بعد در بندهای اول بودیم که بنده بعلت مسافرت عذر خواهی کردم و رفتم و قرار جمعه را نیز به علت کار کردن روی گزارش برجام به جلسه دوستان نرسیدم لذا جمعه هم نرفتم.

روز شنبه قرار ساعت 5/6 صبح دفتر آقای لاریجانی دعوت شدیم که بعد گفتند ساعت 2 بعداز ظهر با آقای لاریجانی جلسه است. در 2-3 بند بحث شد، اختلافاتی وجود داشت ساعت 3 و نیم بنا شد من و آقای بروجردی به جلسه کمیسیون برویم تا کار گزارش پیش برود و آقای بذرپاش و حقیقت پور با آقای لاریجانی و زارعی و توکلی و جلالی بمانند و به نتیجه برسند. ما هم البته یک سری پیشنهاداتی داشتیم که بعداً متوجه شدم آقای لاریجانی آنها را نپذیرفتند و وتو نمودند؛ بعد که آقایان از جلسه با آقای لاریجانی بیرون آمدند و طرح را که دیدم، گفتم این بیشتر شبیه بیانیه و شعار است و ما آن طرح را امضا نکردیم که حالا آقای جلالی گفته اند زیرتوافق زده ایم. فقط به رسم احترام خلاف کار دوستان موضع نگرفیتم تا در جزئیات موارد را اصلاح کنیم تا دودستگی در مجلس نشود.

این طرح دوفوریتی در صحن مطرح شد، آقای لاریجانی به عنوان آخرین موافق در مورد آن صحبت کردند ولی طرح دو فوریتی رای نیاورد (5 رای کم آورد) و معلوم شد 16 نفر رای ندادند که 8 نفر از فراکسیون رهروان هستند(آقای جهانگیری، ابوترابی و دستغیب هم رای نداده بودند) بعد آنها اعتراض کردند که ما رای ندادیم و دستگاه خراب بود.

ولی مقررات اجازه نمی داد دوباره یک فوریتی کردند و آن طرح رای آورد بعد از این رای آوردن یک فوریت طرح هم حق و هم عرف و هم بررسی تخصصی مجلس حکم می کرد که آن را به کمیسیون تخصصی آن که برجام است ارائه کنند اما طرح به کمیسیون امنیت ارجاع شد. به نظر می رسد این کار با دقت نظر مدنظر رهبری که گفته بودند کار برای تصویب یا عدم تصویب در مجرای قانونی آن با دقت بررسی شود مغایرت دارد. آیا دقت نظر در کمیسیون امنیت رقم می خورد که تنها شش نفرشان عضو کمیسیون برجام بودند و 48 ساعت بیشتر وقت نگذاشتند یا در کمیسیون برجام که بیش از 40 روز تمام وقت روی بند بند و کلمه کلمه اسناد کار کرده بودند و 170 ساعت جلسه و بازدید داشتند؟! آقای لاریجانی ـ که در مجلس از خواسته دفتر رهبری سخن گفت و برای طرح دوفوریتی مدنظرش مایه گذاشت ـ باید پاسخ دهد که ارجاع طرح به کدام کمیسیون آن دقت نظر مورد مطالبه رهبری را تامین می کرد.

برجام یک سند است که مجلس می تواند با آن 5 تا 6 کار انجام دهد. یک سندی است که یا باید رد کنیم یا تایید کنیم. سوم اینکه برای آن بیانیه تفسیری بدهیم یعنی بگوئیم از برجام این را می فهمیم. چهارم اینکه آن را مشروط کنیم یعنی بگوئیم اجازه می دهیم با شرایطی دولت حق دارد آن را اجرا کند. پنجم اینکه اگر اشکال آن قابل اصلاح نباشد، ما در مجلس کلیات آن را تصویب کنیم اما مبتنی بر ماده 177 آئین نامه به اشکالات آن رای ندهیم و برای اصلاح به دولت برود و برگردد که نیازمند مذاکره مجدد خواهد بود و مدل آخر و ششم هم سکوت است که چون کشور در قبال آن تعهد دارد سکوت پذیرفتنی نیست.

اکنون بخشی مهم از کار کمیسیون ویژه انجام شده است که همین گزارش بود ولی کار کمیسیون پایان نیافته است چرا که باید گزارش تفصیلی همراه با مستندات آن هم تنظیم کنیم که بالغ بر صدها صفحه سند و گزارش خواهد بود. اکنون بحمدالله گزارش اولیه کمیسیون منتشر شده و دستمایه تصمیم مجلس قرار گرفته است ما به نمایندگان گزارش داده ایم تا با توجه به این گزارش ما تصمیم بگیرند. در پیشنهاد آن نیز آورده ایم برای تصمیم گیری نیازمند لایحه و طرح است که منظریم تا هفته بعد ببینیم چه می شود. آنچه مسلم است اینکه یک تفاوت اساسی بین مجلس ایران و کنگره آمریکا در این باره وجود دارد. کنگره آمریکا اگر نمی توانست نظری خلاف برجام بدهد اجرایی میشد که فعلا اینگونه شده است؛ اما مجلس ایران قبلا سال 84 اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را ـ که پایه بحثهای نظارتی برجام است ـ ممنوع کرده است و اگر تا 26 مهر مصوبه ای نداشته باشد عملا اجرای برجام ممکن نخواهد بود چون در ژنو گفته و توافق کرده بودند یا همه یا هیچ