نامه روحانی به اعراب؛ نامه ای که مخفیانه به سران کویت ارسال شد و حالا دیروز وزیر خارجه‌ی بحرین در گفتگو با تلویزیون العربیه آن را علنی کرد. همان زمان روزنامه کویتی الرأی برای نخستین بار وجود هم‌چه نامه ای را افشا کرده بود؛ نامه را سید محمود علوی، وزیر اطلاعات دولت روحانی به مقامات کویت تحویل داد و آن طور که الرأی ادعا کرده، «محمد الخالد» جانشین نخست وزیر کویت، مأمور ارسال آن به مقامات پنج کشور دیگر عربی شده بود. به تعبیر روزنامه عربی الجدید، چاپ لندن، این نامه جنب و جوش خاصی را میان شیوخ عضو شورای همکاری خلیج فارس پدید آورده است؛ آن قدر که حالا هر یک از اعضای شورای همکاری در حال لیست کردن مطالباتشان از دولت روحانی برای شروع مذاکرات هستند! این روزنامه حتی به دیدار اخیر «تمیم بن حمد» امیر قطر با ولیعهد ابوظبی اشاره کرده و انگیزه‌ی آن را در راستای ماجرای همین نامه و برای هماهنگی جهت طرح مواضع و مطالبات متحد دانسته است. اما ماجرای نامه‌ی محرمانه‌ چیست؟ دولت دوباره چه خیالی در سر دارد؟ لابد راه انداختن مذاکرات بُرد-بُردِ1+5، این بار با شیوخ شورای همکاری! روحانی این بار چه چیزی را معامله خواهد کرد؟! 

وقتی کشورک‌های «فزرتی» حاشیه خلیج فارس دور بر می‌دارند!

رصد رسانه‌های عربی نشان می‌دهد مدعای «عربی الجدید» پُر بی‌راه هم نیست! نامه‌ی روحانی حسابی شیوخ عرب و رسانه‌هاشان را سر ذوق آورده است؛ حالا چند روزی هست هر کدامشان در حال رجز خوانی و شاخ و شانه کشیدن برای دولت تدبیر هستند. همین دیروز شیخ خالد بن احمد آل خلیفه وزیر خارجه‌ی بحرین، ایران را به عنوان خطری به مراتب بزرگ‌تر از اسرائیل برای جهان عرب معرفی کرده بود! و تازه کُلی برای مذاکره با ایران پیش‌شرط ردیف کرد؛ از جمله توقف حمایت از حزب الله و یا مثلاً این ادعای واهی که ایران باید دست از ارسال سلاح برای برخی کشورها بردارد! استاد شیخ خالد البته همان دست‌فرمانی را رفت که پیشتر بزرگشان، عادل الجبیر وزیر خارجه‌ی بنی سعود رفته بود؛ جُبیر هم چند روز قبل در یک نشست خبری در ریاض گفته بود: «ایران اگر خواستار روابط عادی با عربستان است باید مداخله در امور داخلی عربستان و کشورهای همسایه را متوقف و از ایجاد هسته های تروریستی در منطقه خودداری کند.» ترکی الفیصل دیگر شاهزاده‌ی ذی‌نفوذ سعودی هم در مصاحبه ای که از تلویزیون بی بی سی فارسی پخش شد، شبیه همین افاضات را تکرار کرد.

تازه آن طور که روزنامه الرأی نوشته بود، شیوخ مملکت عربی کویت هم کلی شرط و شروط برای شروع مذاکرات پیش پای روحانی گذاشته اند؛ بر اساس این خبر مسئولان کویتی خواستار اتخاذ گام‌هایی از سوی ایران برای «اعتمادسازی» شدند و دیدگاه خود را درباره آنچه "دخالت‌های ایران در امور داخلی، بحرین، یمن، عراق و سوریه" نامیده‌اند و حادثه سفارت عربستان در تهران را مطرح کرده‌اند. مسئولان کویتی همچنین به مواضع خود درباره حمایت ایران از حزب الله لبنان که از سوی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس تروریستی نامیده شده پرداخته و ایران را به دخالت در امور داخلی لبنان و در نتیجه معطلی در روند انتخاب رئیس جمهور در این کشور متهم کردند!

دلیل مواضع تند و تیز شیوخ شورای همکاری چیست؟

نامه‌پراکنی روحانی برای شروع مذاکرات برد-بُرد با اعراب، حسابی آنان را گستاخ کرده است. بدتر از همه اینکه رجزخوانی‌ آنان در روزهای گذشته مثل همیشه با سکوت توأم با خنده‌ی ظریف و رفقا مواجه شده است. گذشته از آن نامه، اما یک روزنامه عربی دیگر، روزنامه الحیات از قول یک مقام بلندپایه‌ی ایرانی فاش کرد: روحانی به ظریف دستور داده تا اوضاع را برای آغاز گفتگوی جدی با عربستان سعودی و حل و فصل مشکلات به ویژه در مرحله پس از توافق هسته ای، سازماندهی کند. به نظر می‌رسد عزم دولت روحانی برای برجامیزاسیون روابط با اعراب جدی است؛ احتمالاً به همین خاطر هم زبان شیوخ عضو شورای همکاری در روزهای اخیر تا این اندازه دراز شده است. آنها با توجه به عقبه‌ی روحانی و دولتش در مذاکرات اتمی، به‌خوبی دریافتند این تیم مذاکره کننده کُلاً اهل مقاومت و یا واکنش تند و تیز نشان دادن نیست! برای همین هم از حالا برای لیست کردن مطالبات و پیش‌شرط‌هاشان از ایران مسابقه گذاشتند!

روحانی بر سر چه چیزهایی با اعراب مذاکره خواهد کرد؟

«امیر عبداللهیان از کار برکنار می‌شود!» این تیتر یک روز جمعه‌ی المستقبل بود. این روزنامه در گزارش نخست خود با اشاره به سیاست تازه‌ی دولت روحانی برای نزدیک‌تر شدن به اعراب، مدعی شد اتحاد شیخ نشین‌ها در کنار عربستان، دلیل این تصمیم بوده است. به نوشته‌ی این روزنامه، ممالک عربی خلیج فارس برای تأمین امنیت و آرامش ناگزیر از پذیرش ریاست بنی سعود بودند؛ ایران اما در برابر این اتحاد منزوی‌تر از همیشه(!) چاره ای جز نزدیکی دوباره به همسایگان جنوبی نداشته است! بامزه‌تر اما مدعایی بود که این روزنامه لبنانی در خصوص امیر عبدالهیان معاون عربی-افریقایی ظریف مطرح کرد؛ بر اساس این گزارش، روحانی خیال دارد برای اثبات «حسن نیت»، امیر عبدالهیان را از کار برکنار کند! یک برکناری آن هم در این سطح، آن هم فقط برای اثبات حُسن نیت برای شروع مذاکرات! نگفته پیدا است عجب گفتگوهای برد-بُردی خواهد شد؛ خدا آخر عاقبت این مذاکرات را به خیر کند!

سوابق نه چندان روشن دولت در مذاکره با اجانب، از هم الآن کارشناسان فراوانی را نسبت به عواقب آنچه روحانی به عنوان اهداف گفتگو با اعراب در سر پرورانده، بیمناک کرده است. دست‌کم قیاس اندازه‌ی رجزخوانی و مطالباتی که اطراف عربی ماجرا در همین چند روز اخیر طرح کردند، با سکوت مشکوک دستگاه دیپلماسی دولتی، می‌تواند دلیل مناسبی برای این نگرانی باشد. معلوم نیست روحانی بعد از عزل امیر عبدالهیان به عنوان پیش‌شرط مذاکره با اعراب، بنا است چه امتیازات دیگری به آنان دهد؟!

مسعود ده نمکی در اینستاگرام خود به نقد دیدگاههای آقای هاشمی با موضوع شاید فیلم هاشمی ها را بسازم !پرداخته است که در زیر می خوانید:

هاشمی ها عنوان فیلمی می تواند باشد که نسل امروز و فردا را با تاریخ معاصر ایران به ویژه نیم قرن اخیر بیشتر آشنا کند، بازیگری توانمند که هم می تواند نقش اپوزیسیون را بازی کند و هم اپوزسیون.

هم رئیسی باشد که بادیگاردهای سیاسی اش دنبال مادام العمر کردن حکومتش باشند و هم خودش معلم دموکراسی.

هم می تواند زیر میز بازی باخته بزند و هم می تواند خود را استاد رعایت اخلاق و قواعد بازی سیاسی جا بزند،هم می تواند چپ ها و ملی مذهبی ها را در دوران قدرتش آب خنک بخوراند هم می تواند پدرخواندگی آنها را در دوران فترتش بکند و قصه شاه و شاه بازی را از افکار عمومی پاک کند.

این بازیگر یک «بند باز سیاسی» است که فلش چپ می زند و به راست می پیچد و بالعکس چون او با هیچکس نیست او با خودش است و بقیه ابزارند؛ درست مثل دهه شصت که دوران موشک خوردن ملت بود او دنبال گفتمان بود و «جنگ جنگ تا یک پیروزی» استراتژی اش و امروز که سایه موشک ها و تحریم ها و تهدیدات هسته ای بالای سر ملت است این بازیگر دنبال گفتمان با دشمن است و موشک ها را توهم می پندارد؛ ولی ای کاش این بازیگر سیاست و آدم هایی از این دست آن موقع که در اوج قدرت بودند به جای بستن دهن منتقدان و سر داده شدن شعار «مخالف هاشمی دشمن پیغمبر است» دستشان به توییت می رفت و می نوشتند اشدا علی الکفار رحما بینهم.

راستی آقای هاشمی! سال 70 را به خاطر دارید؟ صف اول نماز جمعه وقتی به جای تملق های همیشگی برخی ها، من شعار اصلاح وضعیت فرهنگی را دادم دولت شما در همان سلولی که شما را در توحید بازجویی کردند چطور با من گفتمان کرد؟ البته نه فقط با من !،اگر رفتار متکبرانه دولت شما در دهه هفتاد نبود چرخه قدرت و نقد ساختارها طبیعی پیش می رفت و جای شاکی و متشاکی عوض نمی شد.

اما مطمئناً تاریخ در توییت خلاصه نمی شود.شاید با ساخت این فیلم جوانان خوش قلب کشورم بفهمند که نباید بازیچه کسانی شد که هم از دیوار لانه جاسوسی بالا می روند و هم پایش بیفتد سر زیر آب می کنند و شهید می سازند و هم نقش معلم دموکراسی و مدارا می شوند.

اگر فیلم هاشمی ها را بسازم شاید دیگر نیازی به ساخت فیلمی تاریخی برای ترسیم انحراف خواص و شکل گیری عاشورای سال 61 هجری نخواهیم داشت چون دوران ما پر شده از کسانی که نقش آقاها و آقازاده های صدر اسلام را بازی می کنند.

خدا کند در این صف بند که هر روز پر رنگ تر می شود، آقایان به فکر دین خود باشند نه دنیای خود.

لازم به توضیح است بعد از نگارش این متن هر اتفاقی و رسوایی برای من افتاد این صفحه حک شده بوده و ارادت خود را به حاجی گرینف ها ثابت کردم.

فرانسه از احتمال اعمال تحریم‌های تازه توسط اتحادیه اروپا علیه ایران خبر داد. ژان مارک آیرو، وزیر خارجه‌ی این کشور روز گذشته اعلام کرد تحریم‌ها در واکنش به آزمایش اخیر موشکی ایران وضع می‌شود. این در حالی است که روز شنبه بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی، از سران پنج به‌علاوه یک خواسته بود تا «فوراً» ایران را بابت رزمایش اخیر مجازات کنند. «بر اساس برنامه کار شورای امنیت سازمان ملل متحد، قرار است روز دوشنبه صبح به‌وقت نیویورک (بعدازظهر بوقت تهران) موضوع آزمایشات موشکی ایران مورد بحث و بررسی قرار گیرد.» حمید بعیدی نژاد در کانال تلگرامش نوشت. اما ریشه‌ی ادعای غربی‌ها علیه برنامه موشکی ایران چیست؟ این تهدیدات تا چه اندازه جدی است؟

غربی‌ها به چه چیزی گیر داده اند؟

قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل؛ قطعنامه ای که قرار بود برجام را به رسمیت شناخته، و دستاوردهای دولت را در مذاکرات هسته‌ ای محکم‌کاری کند؛ این دست‌کم ادعایی بود که دولت روحانی داشت. وقتی پیش نویس متن قطعنامه منتشر شد، نگرانی‌های اساسی را در میان افکار عمومی پدید آورد. 2231 آن طور که مذاکره کنندگان دولت روحانی ادعا می‌کردند، تنها تأیید برجام نبود، بلکه تکالیف و تحریم‌های تازه ای را _علاوه بر آنچه در برجام توافق شده بود_ برای مملکت می‌تراشید. در بند 3 از ضمیمه B این قطعنامه آمده بود: «از ایران خواسته می‌شود تا هیچ فعالیتی مرتبط با موشک‌های بالستیک طراحی شده با قابلیت حمل تسلیحات هسته‌ای صورت ندهد. از جمله شلیک هرگونه موشک با استفاده از فناوری‌های مربوط به موشک‌های بالستیک، تا زمان هشت‌سال پس از «روز پذیرش برجام» و تا زمانی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارشی ارائه دهد که «جمع‌بندی مبسوط» را تائید کند، بسته به این که کدام زودتر اتفاق بیفتد»

این بند قطعنامه حالا دردسر ساز شده است، همان زمان کارشناسان با توجه به لطمات جبران ناپذیری که این بند می‌توانست به اقتدار و امنیت ملی وارد کند، معتقد بودند باید موضع قاطع‌تری در قبال آن اتخاذ کرد، با این همه هیأت مذاکره کنندگان دولتی ترجیح داد سکوت کند، و در برابر تمام انتقادات تنها به این جمله که: «نقض قطعنامه نقض برجام نیست» استناد می‌کرد. توجیهی که به نظر می‌رسید اتفاقاً دلخواه غربی‌ها نیز هست! آنان به خوبی توانستند با تصویب قطعنامه و جا انداختن این گزاره در ادبیات دولت، عملاً دستِ ایران را از هر اقدام هسته ای متقابل در برابر تحریم‌های آتی غیرهسته ای، خالی کنند. به این ترتیب مثلاً در برابر تحریم‌های جدید موشکی، ایران از هرگونه اقدام متقابل هسته ای محروم شده است، چرا که در هر شرایطی ناگزیر از اجرای برجام است؛ چرا که قطعنامه از برجام جدا است!  

اگرچه همان زمان وزارت امور خارجه با صدور بیانیه ای اعلام کرده بود اساساً زیر بار این بند از قطعنامه نخواهد رفت؛ پیشتر نیز جابری انصاری آقای سخنگوی وزارت اعلام کرده بود آزمایشات موشکی ایران نه تنها نقض برجام نیست،‌ بلکه نقض قطعنامه نیز به شمار نمی‌رود.

چرا دست ایران برای اقدام متقابل اتمی بسته است؟

مسؤلیت پذیرش این قطعنامه و دست و پا بسته بودن ایران برای اقدام متقابل اتمی در برابر تحریم‌های جدید، یکسره بر عهده‌ی کسانی است که همان زمان و در برابر منتقدین می‌گفتند: خیالتان تخت! حساب قطعنامه از برجام جدا است! اگر قطعنامه‌ی 1929 دستپخت مدیریت دولت قبل بود، بدون تردید شاهکار 2231 ماحصل دولت روحانی است!

این روزها امریکایی‌ها نیز مدام با تکرار همان گزاره و تأکید بر اینکه آزمایشات موشکی ایران نقض برجام نیست، به استقبال تحریم‌های تازه می‌روند. چرا که به خوبی می‌دانند بازگرداندن تحریم‌ها به بهانه‌های هسته ای، دست ایران را برای واکنش متقابل مطابق برجام باز خواهد گذاشت. سران دُول غربی نیز مثل دولت روحانی، نمی‌خواهند معاهده ای را که برایشان امتیازات بی‌سابقه ای را فراهم آورده، به سادگی از دست بدهند. برجام آنان را به هرچه درباره برنامه هسته ای ایران می‌خواستند، رساند؛ بلکه خیلی بیشتر! امتیازاتی که اطراف غربی این معامله دشت کردند، قابل مقایسه با فتح الفتوحی که روحانی خیال می‌کرد برای کشورش آفریده، نیست. آن‌ها ول کُن معامله نیستند! البته که هم‌نوا با دولت تدبیر حساب برجام را از حساب تحریم‌های تازه جدا می‌کنند. یک تیر و دو نشان! هم برجام، هم کلی تحریم جدید! در همین رابطه مهدی محمدی کارشناس ارشد مسایل بین الملل در کانال تلگرامش نوشت:

«به عبارت دقیق‌تر، مسئله این نیست که نقض قطعنامه نقض برجام نیست بلکه مسئله این است که از دید دولت در ایران تحریم غیر هسته ای جدید، واکنش هسته ای لازم ندارد. این دقیقاً همان هدفی است که امریکا از آغاز داشت: گرفتن امکان پاسخ هسته ای به فشارهای غیر هسته ای از ایران.»

قضیه چقدر جدی است؟

وزیر امور خارجه فرانسه دیروز صراحتاً از احتمال وضع تحریم‌های تازه‌ی اتحادیه‌ی اروپا سخن گفت، نباید فراموش کرد که فرانسوی‌ها در جریان مذاکرات اتمی نیز نقش پلیس بد و مجری اوامر نتانیاهو را بازی می‌کردند. به هر ترتیب اما به نظر نمی‌رسد اعمال تحریم‌های بین المللی تازه دست‌کم در شورای امنیت سازمان ملل، شانس چندانی برای تصویب داشته باشد؛ حمید بعیدی نژاد در کانال تلگرامش روز گذشته نوشت: «از مواضع اعلام شده کشورهای عضو دائم شورای امنیت برمی آید که در بین آنها در خصوص آزمایشات موشکی ایران و تاثیر آن بر اجرای قطعنامه 2231 شورای امنیت اتفاق نظر وجود ندارد.» با این همه نباید از شانس اعمال تحریم‌های یک‌جانبه و یا چند جانبه از سوی ایالات متحده و یا اتحادیه اروپا غافل شد.

دست دولت روحانی بسته است؛ آنها عملاً با پذیرش 2231 و اصل «جدایی برجام از قطعنامه» از مدت‌ها پیش خود را در برابر تحریم‌های تازه ای که غربی‌ها به هر بهانه ای هر زمان ممکن است دوباره وضع کنند، خلع سلاح کردند. عزت و آرامش و امنیت ملی امروز ما، مدیون توانمندی‌های دفاعی کشور و جانفشانی‌های نیروهای نظامی و امنیتی است؛ در این منطقه‌ی پُرآشوب نمی‌توان و نباید توان تسلیحاتی و موشکی مملکت را به میز مذاکره کشاند، حتی اگر کدخدای دوستان ناراحت شود. اولیات امنیت ملی را نباید قربانی ناتوانی دولتی‌ها در مذاکرات اتمی کرد.